Bộ GD&ĐT đang khẩn trương xây dựng Đề án Quốc gia với mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống trường học. VicUni Education là đơn vị tiên phong triển khai các khóa học dựa theo khung năng lực 6 bậc do Bộ GD&ĐT bạn hành.
Sách giáo khoa song ngữ: Có cần thiết không? – VicUni Education
Một số ý kiến cho rằng, giải pháp phù hợp là xây dựng sách giáo khoa song ngữ dành cho cả học sinh và giáo viên.
Sách giáo khoa song ngữ: Cần thiết nhưng chỉ ở giai đoạn đầu
PGS.TS Võ Văn Minh (Hiệu trưởng Tr ường ĐH Sư phạm – ĐH Đà Nẵng) ủng hộ việc sử dụng sách giáo khoa song ngữ, cho rằng đây là công cụ giúp học sinh làm quen với thuật ngữ chuyên ngành bằng tiếng Anh từ sớm, nâng cao khả năng đọc hiểu và tư duy ngoại ngữ. Đồng thời, sách song ngữ hỗ trợ học sinh Việt kiều, học sinh quốc tế, phù hợp với xu hướng các chương trình tích hợp và góp phần chuẩn hóa tài liệu giảng dạy tại Việt Nam.
Tuy nhiên, theo ông, việc triển khai cần từng bước, ưu tiên các môn dễ tiếp cận như Toán, Khoa học, Tin học và ở các khu vực đủ điều kiện, do thách thức về chi phí và nguồn lực.
Đồng quan điểm, ông Ngô Thanh Xuân (Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lào Cai) nhấn mạnh vai trò “cầu nối” của sách song ngữ trong giai đoạn đầu. Nếu dùng hoàn toàn tiếng Anh quá sớm, học sinh dễ bị sốc, giáo viên khó đáp ứng do trình độ ngoại ngữ không đồng đều. Đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, việc học bằng 100% tiếng Anh có thể gây bất bình đẳng.
Ông đề xuất chỉ nên áp dụng sách song ngữ trong khoảng 10 năm đầu. Khi hệ sinh thái đã trưởng thành và xã hội chấp nhận dần, cần chuyển sang hoàn toàn tiếng Anh để tạo áp lực tích cực và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế. Ngoài sách giáo khoa, cần bổ sung tài liệu hỗ trợ cho giáo viên và học sinh, cùng với đào tạo chuyên môn liên tục cho đội ngũ giảng dạy.
Song song đó, các chương trình học tiếng Anh giao tiếp trực tuyến của VicUni cũng có thể đóng vai trò hỗ trợ quan trọng, giúp học sinh – đặc biệt ở các vùng chưa đủ điều kiện triển khai song ngữ rộng rãi – tiếp cận tiếng Anh một cách linh hoạt, phù hợp với năng lực và hoàn cảnh cá nhân.
Sách giáo khoa song ngữ: Cần thiết nhưng chỉ ở giai đoạn đầu – VicUni Education
Đảm bảo nguyên tắc “học ngôn ngữ qua nội dung”
Theo bà Trần Thị Quỳnh Lê – Quản lý Chương trình Song ngữ và Hợp tác quốc tế, Hệ thống Giáo dục Phenikaa School, sách giáo khoa song ngữ có thể là một công cụ hỗ trợ hiệu quả trong giai đoạn đầu triển khai chính sách đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học. Tuy nhiên, việc áp dụng cần có lộ trình và giới hạn hợp lý, tránh phụ thuộc kéo dài, vì về dài hạn, sách song ngữ có thể kìm hãm khả năng tư duy bằng tiếng Anh và làm chậm quá trình thẩm thấu ngôn ngữ thứ hai một cách tự nhiên.
Từ thực tiễn tại các quốc gia như Singapore, Malaysia hay Philippines, bà Lê nhấn mạnh rằng sách giáo khoa song ngữ từng được sử dụng như một giải pháp chuyển tiếp, giúp học sinh làm quen dần với việc học các môn chuyên môn bằng tiếng Anh. Tuy nhiên, bài học từ dự án PPSMI (Malaysia) cho thấy, nếu chỉ đầu tư vào tài liệu mà không đi kèm cải thiện chất lượng giáo viên và môi trường thực hành tiếng Anh, thì chính sách sẽ khó đạt được hiệu quả như kỳ vọng. PPSMI cuối cùng buộc phải dừng lại vào năm 2012, dù được triển khai nhiều năm với ngân sách lớn.
Một rủi ro khác khi sử dụng sách song ngữ lâu dài là học sinh và giáo viên dễ rơi vào trạng thái lệ thuộc vào tiếng mẹ đẻ. Việc đọc hiểu song song hai ngôn ngữ khiến học sinh hình thành thói quen dịch thay vì tư duy trực tiếp bằng tiếng Anh – điều này mâu thuẫn với mục tiêu nâng cao năng lực học thuật bằng ngoại ngữ. Giáo viên cũng gặp khó khăn trong việc xác định thời điểm nên sử dụng tiếng Anh hay tiếng Việt để truyền đạt kiến thức, gây nhiễu quá trình tiếp nhận và học tập.
Về mặt chi phí và nhân lực, việc biên soạn sách giáo khoa song ngữ đạt chuẩn cũng không đơn giản. Nó đòi hỏi đội ngũ dịch thuật – biên tập giỏi cả hai ngôn ngữ, có hiểu biết sâu về chuyên môn và văn hóa; đồng thời phải liên tục cập nhật, đối chiếu giữa hai hệ thống ngôn ngữ, cũng như đào tạo lại giáo viên để sử dụng tài liệu hiệu quả. Nếu không được chuẩn bị kỹ lưỡng, sách song ngữ có thể gây lãng phí ngân sách mà hiệu quả chưa chắc đã tương xứng.
Từ những phân tích trên, bà Quỳnh Lê đề xuất nên ứng dụng phương pháp “Học ngôn ngữ qua nội dung” – Content and Language Integrated Learning (CLIL), một hướng tiếp cận đã được áp dụng hiệu quả tại nhiều quốc gia. Theo đó, thay vì biên soạn sách giáo khoa song ngữ hoàn chỉnh, có thể sử dụng giáo trình tiếng Anh được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh Việt Nam, kết hợp hệ thống chú giải song ngữ, hình ảnh minh họa, từ vựng và ngữ cảnh rõ ràng. Hình thức này giúp học sinh và giáo viên làm quen dần với môi trường học tập bằng tiếng Anh, trong khi vẫn đảm bảo nội dung học thuật và tính thực tiễn.
CLIL không chỉ giúp người học phát triển năng lực ngôn ngữ một cách tự nhiên qua quá trình tiếp nhận kiến thức chuyên môn, mà còn góp phần nâng cao khả năng tư duy phản biện, giao tiếp học thuật và hội nhập quốc tế. Vì vậy, theo bà Lê, sách giáo khoa song ngữ nên đóng vai trò như một phương tiện tạm thời trong giai đoạn chuyển tiếp, thay vì trở thành hình thức giảng dạy lâu dài.
VicUni Edcation triển khai phương pháp CLIL trong chương trình học trực tuyến
Hiện tại, VicUni Education đang ứng dụng phương pháp CLIL (Content and Language Integrated Learning) trong các lớp học tiếng Anh trực tuyến, giúp học viên phát triển toàn diện cả ngôn ngữ và tư duy học thuật. Với lộ trình học rõ ràng, linh hoạt theo năng lực và mục tiêu cá nhân, học viên có thể lựa chọn các khóa tiếng Anh giao tiếp trực tuyến để nâng cao phản xạ ngôn ngữ trong đời sống – công việc, hoặc các khóa học tiếng Anh IELTS online để chinh phục các mục tiêu điểm số quốc tế.
Phương pháp CLIL tại VicUni Education không chỉ giúp người học tiếp thu ngoại ngữ một cách tự nhiên qua nội dung thực tiễn, mà còn nuôi dưỡng khả năng tư duy bằng tiếng Anh – điều cốt lõi để học tốt các môn học tích hợp trong tương lai. Với đội ngũ giảng viên tận tâm, giàu kinh nghiệm, VicUni cam kết đồng hành cùng người học trên hành trình làm chủ ngoại ngữ.
